IQLIM VA ATMOSFERA HODISALARI
Keywords:
Atmosfera hodisalari, iqlim tizimi, issiqlikxona effekti, troposfera, CO₂ konsentratsiyasi, global isish, meteorologik kuzatuv, sun’iy yo‘ldoshlar, klimatologik model, ekstremal ob-havo, O‘zbekiston iqlimi.Abstract
Ushbu maqolada atmosfera hodisalarining fizik tabiati va ularning iqlim shakllanishidagi o‘rni ilmiy asosda tahlil qilinadi. Troposferada kechadigan jarayonlar — bulut va yog‘inlar hosil bo‘lishi, shamol oqimlari, harorat va bosim o‘zgarishlari asosiy omillar sifatida ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, global harorat o‘zgarishlari, CO₂ kontsentratsiyasi va ekstremal ob-havo hodisalarining ortib borishi bo‘yicha ilmiy kuzatuvlar natijalari tahlil qilinadi. Maqola iqlim tizimidagi o‘zgarishlarni fizik qonunlar asosida tushuntirishga qaratilgan.
References
1. NASA GISS Surface Temperature Analysis (GISTEMP v4), 2023. https://data.giss.nasa.gov
2. World Meteorological Organization (WMO), State of the Global Climate 2022. Geneva, 2023.
3. NOAA Climate.gov, “Trends in Atmospheric Carbon Dioxide.” Mauna Loa Observatory, 2023.
4. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), AR6 Synthesis Report, 2023.
5. O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Geofizika instituti. “O‘zbekiston iqlimi monitoringi 1960–2020.” Toshkent, 2021.
6. Peixoto, J.P., & Oort, A.H. (1992). Physics of Climate. American Institute of Physics.
7. Wallace, J.M., & Hobbs, P.V. (2006). Atmospheric Science: An Introductory Survey. Academic Press.
8. ESA Climate Office, Sentinel-3 MODIS data archive. https://climate.esa.int
